Interview Henk van Straten: “Dit boek is voor mij echt een nieuw begin”

Terwijl Eindhoven vol staat met Dutch design, heb ik met Henk afgesproken in een hippe koffiebar bij het station. Aan het plafond hangen planten in ijzeren rekken, in de rechterhoek staat een fiets die stroom opwekt en links in de zaak is een soort houten tribune met kussentjes. Niet de meest comfortabele plaats, maar wel een plek mét stroom zodat ik het interview kan opnemen. Met een paar kussens probeer ik het wat comfortabeler te maken. Als Henk binnenkomt, mag ook hij eerst aansluiten in de lange rij om een drankje te bestellen. Iedereen lijkt hier eerst koffie te komen drinken, voor ze design in Eindhoven gaan spotten.  De maandag na ons interview wordt het nieuwste boek van Henk van Straten gepresenteerd. Bidden en vallen is een vuistdikke roman en volgens Henk ‘het beste boek dat ik op dit moment kon schrijven’. Ik vond het soms een behoorlijk heftig boek: de personages zijn in strijd met zichzelf en elkaar, vaak op een rauwe, confronterende manier. Henk beaamt dat dit zijn bedoeling was, “maar er zit ook verlichting in, er zit ook hoop in. Het boek gaat om het verhaal dat mensen vertellen: hoe hun leven is, hoe de wereld is. Zo’n verhaal valt vervolgens kapot op de realiteit. Wanneer je in een situatie komt die je niet verwacht, dan ontstaat de meeste pijn doordat je die werkelijkheid niet meer kunt rijmen met je eigen verhaal. De karakters in Bidden en vallen proberen dat krampachtig bij elkaar te houden. En dat kan voor een hele heftige wrijving zorgen die je tot waanzin drijft.” Herkenbaar In Henks nieuwe roman wordt de strijd van zes personen gevolgd: Tom, zijn vrouw Els, zijn zwager Chris, Chris’ vriendin Anne, Farid en zijn broertje Adil. Tijdens het lezen herkende ik in bijna elk personage wel iets dat ook in het leven van Henk een rol speelt. “De werelden van de personages ken ik grotendeels en ik heb ook zelf onderzoek gedaan. Ik ben bijvoorbeeld naar Hong Kong gegaan, voor de horlogewereld van Tom, nadat ik informatie kreeg van de broer van mijn ex. Ik heb vroeger gethaibokst en ben naar kickboksgala’s geweest. Ik lees veel over zenfilosofie en heb een retraite gedaan.” Allemaal elementen die in de karakters terugkomen: Farid en Chris zitten in het Thaiboks/kickbokswereldje, Els zoekt haar heil in het boeddhisme en gaat op een korte stilteretraite en Tom werkt voor een duur horlogemerk. Bij het schrijven put Henk onder andere uit zijn eigen ervaringen: “Hoe ik kijk, dat is mijn instrument. Je ziet dingen en stelt je voor hoe dat anders zou kunnen. Ik probeer toch een beetje het leven te doorgronden en in woorden te vatten. Omdat je dan het gevoel hebt dat je iets laat zien, een kant van het leven waarvan je hoopt dat mensen die niet eerder zagen. Dat is wel wat literatuur voor mij is. Dat je iets herkent dat je nog niet kent.” Schrijven geeft vorm Schrijven is voor Henk een manier om vorm te krijgen, juist ook in de ogen van anderen: “Schrijven doe ik niet alleen voor mezelf. Ik doe het omdat ik het wil en omdat ik er plezier aan beleef. Maar daar hoort ook bij dat ik me voorstel dat het al gelezen wordt. Ik ga het niet in een la leggen, ik ga geen dagboek bijhouden. Ik zou ook niet schilderen en het dan aan niemand laten zien. Ik zeg niet dat het zo moet. Het een is niet nobeler dan het andere.” Aan onderwerpen om over te schrijven heeft Henk geen gebrek: “Als ik iets meemaak, dan is mijn eerste impuls om daar iets mee te doen. Het is materiaal.” Dat blijkt ook wel uit de hoeveelheid boeken die hij al op zijn naam heeft staan. Daarnaast schrijft hij voor verschillende tijdschriften en kranten. “Druk, ja, maar aan de andere kant valt het ook wel weer mee. Over dit boek heb ik bijvoorbeeld drie jaar gedaan. Als ik eenmaal zit, dan kan ik ook wel schrijven. Ik ben niet iemand die heel lang nadenkt over een zin. Ik laat wel alles wat ik schrijf een nacht rijpen. De volgende ochtend kijk ik er weer naar en dan maak ik er iets moois van. Daarna kan het altijd nog beter hoor. Alles wat ik inlever, had nog beter gekund. Maar dat is ook goed, dan weet je dat vooruitgang nog mogelijk is. Het moet voor jezelf ook een soort vreemd, magisch proces blijven.” Ik ben erg benieuwd naar Henks werkwijze bij het schrijven van een roman. Hij heeft vanaf 2007 elk jaar een boek geschreven en in 2011 bracht hij er zelfs twee tegelijk uit: Superlul en Salvador. Maar deze periode is voor Henk inmiddels één brei geworden. Hij weet zelf niet eens precies meer hoe het allemaal gegaan is, zo hoog lag de productie en zo hectisch was deze tijd. Daarom besloot hij voor Bidden en vallen de tijd te nemen. “Het is ook heel logisch dat er een punt kwam waarop ik het roer om wilde gooien. Dat ik naar een andere uitgever ben gegaan en meer tijd wilde nemen voor mijn werk. Het was een soort natuurlijke reactie. Ik moest een nieuwe start maken en dit boek is voor mij ook echt een nieuw begin.” Stunten Tijdens de hectische start van zijn schrijfcarrière werden de romans van Henk vaak vergezeld door een ludieke marketingactie. Zo nam hij voor Superlul een humoristische YouTube-video op en liet hij mensen via eBay bieden op een rol in Kleine stinkerd. Voor Bidden en vallen staan geen ludieke acties op het programma. Wel is er een groots opgezette boekpresentatie en gaat Henk een dag in boekhandels werken. “Dus gewoon achter de kassa of dozen uitpakken. Er staan er vijf op de lijst en er komen nog wel een paar bij. Dat is niet ludiek. Normaal ga je ook naar boekhandels om te signeren, maar ik wil niet achter een tafeltje zitten of een beetje stuntelig staan met koffie. Zet mij maar aan het werk.” Dit is wat het is Het blijft altijd spannend hoe een nieuw boek gaat landen, ook, of juist, wanneer je er al meerdere geschreven hebt. Henk is zich er van bewust dat het moeilijk is om op te vallen en dat het belangrijk is om snel succes te boeken. “Natuurlijk hoop ik op zo’n succes, maar dat is iets anders dan verwachten. Ik denk echt dat ik het beste boek heb geschreven wat ik kon schrijven op dit moment. Dat er heel veel in zit, dat het een groots opgezet verhaal is, dat het essentiële menselijke onderdeel van wie we zijn en wat ons maakt erin zit. Het accepteren van de donkere kanten, het gevoel van gemis en afgesnedenheid, het niet behoren, het zoeken naar een wereld waarin je kunt bestaan en dat we die steeds weer zelf creëren.” Maar aan een plotseling succes is Henk ook eigenlijk niet gewend; hij kent juist het ploeteren, is gewend aan doorwerken. Hij is weleens jaloers geweest op mensen die debuteren en dan ‘paf!’. “Dat is natuurlijk een droomstart en mijn start is enorm rommelig geweest. Ik heb geen idee wat fijner is, dit is wat het is. Ik kan leven van mijn schrijven: dit is al succes. Ik ben ZZP-er, het is niet alleen maar een romantisch beeld van: wauw, ik vind dit leuk om te schrijven. Het is ook gewoon klussen binnenhalen, werken, deadlines, facturen opsturen. En eigenlijk alleen die roman, die staat daar los van. Dat is echt een kunstwerk an sich.” Bidden en vallen is uitgegeven bij Nijgh & Van Ditmar. Meer stukjes van Henk zijn te vinden op www.henkvanstraten.nl. Henk is ook erg leuk om te volgen op Twitter: @henkvanstraten