RecensiesRomans

Recensie: De geniale vriendin, Elena Ferrante

De geniale vriendin is het vierde boek van de auteur die achter het pseudoniem Elena Ferrante zit. Wie zij of hij precies is, is onbekend, het enige dat we van haar weten is dat ze omstreeks 1965 in Napels geboren werd, lang in het buitenland heeft gewoond en dus inmiddels drie goed ontvangen boeken schreef. “Een auteur die publiciteit accepteert, heeft tenminste in theorie geaccepteerd dat zijn hele persoon, met al zijn ervaringen en gevoelens ter verkoop wordt aangeboden samen met zijn boek. En dat wil ik niet.”

Ondanks dat komen we door De geniale vriendin wel iets meer van de auteur te weten, althans in theorie. De hoofdpersoon van dit boek zal immers niet voor niets ook Elena heten, in Napels geboren en getogen zijn en is daar nu uit weggetrokken. Ze beschrijft hoe op een dag de zoon van haar vroegere hartsvriendin Lila haar belt, met het verhaal dat Lila in het niets verdwenen is. Wat Elena door een studie probeerde is Lila nu echt gelukt. Ze heeft alle banden met haar verleden verbroken, foto’s en documenten vernietigd en is uit haar omgeving verdwenen alsof ze nooit bestaan heeft. Maar ze rekende daarbij buiten Elena, die, misschien om haar een hak te zetten, besluit om het verhaal over hun jeugd tot in detail op papier te zetten.

De twee groeien op in het naoorlogse Napels. Ze zijn daarbij getuige van een toenemende welvaart en de effecten daarvan op de bevolking. Beiden groeien op in een arm gezin, Elena en Lila, de laatste is lange tijd het lelijke en felle eendje, Elena de wat onopvallende, stille meid, die haar vriendin in alles bewondert. “Er was toen al iets wat me verhinderde haar in de steek te laten. […] Ik voelde vaag dat ik, als ik samen met de andere meisjes vluchtte, iets van mezelf bij haar zou achterlaten wat ze me niet meer terug zou geven.” Maar richting hun pubertijd verandert er veel in hun leven en omgeving. In het microklimaat van een dichtbebouwde Napolitaanse armoedige wijk zijn de lontjes kort en de personages typisch Italiaans. Op een dag wordt een buurtbewoner – Don Achille – vermoord. Een andere buurtbewoner wordt opgepakt en veroordeeld, maar onbekend is of hij het ook echt gedaan heeft. Dat zet wel de gemoederen op scherp, en vriendschappen worden tegen elkaar uitgespeeld. Twee rijkeluiskindjes, de gebroeders Solara, bepalen de sfeer in de wijk, zij hebben zoals maar weinigen een eigen autootje, een Fiat. Maar ook het gezin van Don Achille boert goed in de lokale kruidenierszaak. Een van de zoons, Stefano, strijd met een van de Solara’s om de gunsten van Lila.

Want nu de twee vriendinnen eenmaal de pubertijd voorbij zijn, is er een verandering opgetreden. Lila heeft zich ontwikkeld tot het mooiste meisje van de wijk, terwijl Elena nog tobt met haar puistige gezicht. Dat zorgt voor nog meer onrust in de wijk. “Haar manier van doen had trouwens al ergernis gewekt toen ze een klein scharminkelig meisje was, kun je nagaan wat er gebeurde nu ze zo’n geluksvogel was.” En er is nog een verandering. Waar Lila en Elena aanvankelijk beiden leergierig waren en met elkaar wedijverden om de beste van de klas te worden, gaat Lila haar eigen weg. Ze mag en wil uiteindelijk ook niet verder leren, maar gaat werken in de schoenmakerij van haar vader. Toch blijft ze Elena in het begin nog ambitieus voorbij streven in kennis, met dank aan een reeks bibliotheekboeken. In alles is Elena geïntrigeerd door het gedrag van Lila en hun vriendschap blijft zich bewegen tussen afgunst en genegenheid.

Ferrante beschrijft op een pakkende manier het leven van alledag in de armoedige wijk van Napels. De personages komen tot leven, het is net alsof je midden op straat loopt en van alle kanten de drukke stemmen van de bewoners op je af hoort komen, hun ruzie’s meemaakt en ook getuige bent van hun feestjes. Door de opvliegende karakters van de hoofdpersonen heb je constant het gevoel alsof je zo de Vesuvius oploopt, met in de verte de rookpluim dreigend voor je. De auteur schrijft vanuit de ik-persoon, waardoor je van dichtbij betrokken raakt bij de coming-of-age van Elena en waardoor ook haar gevoelsleven intens verwoord wordt. De geniale vriendin is een boek dat je onderdompelt in het mediterrane leven, vol met kleurrijke, temperamentvolle personages en tegelijk alledaagse en opzienbarende gebeurtenissen.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *