RecensiesRomans

Recensie: De kern van de zaak, Graham Greene

Je kunt bijna alleen maar medelijden hebben met de hoofdpersoon in De kern van de zaak, een van Graham Greenes populairste romans. Scobie, assistent-commissaris in een Britse kolonie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, lijkt een speelbal van zijn gevoelens, de mensen om hem heen en het lot, waarbij ook nog eens vrijwel elke keuze die hij maakt hem dieper de ellende in duwt. De manier waarop hij zijn daden probeert in te passen in zijn religieuze overtuigingen vormen de kern van deze boeiende klassieker.

Scobie staat zoals gezegd aan het hoofd van de politie in het kleine koloniestadje ergens in Afrika. Hij is alleen nog verantwoording schuldig aan de commissaris die boven hem staat, en die op het punt staat met pensioen te gaan. Bij de opvolging viel Scobie buiten de boot, wat vooral zijn vrouw Louise betreurt. Zij had gehoopt door zijn promotie hoger in aanzien te staan bij de andere leden van de Britse gemeenschap, onder wie ze nu vrijwel geen vrienden heeft.

Van Scobies kant is er vrijwel geen liefde meer voor zijn vrouw, en als ze zelf aangeeft liever naar Zuid-Afrika te gaan om het leven in de kolonie te ontvluchten, doet hij er dan ook alles aan om de kosten voor haar overtocht te kunnen betalen. Via de bank lukt het niet om het geld te krijgen, zodat hij uiteindelijk ingaat op het aanbod van een bevriende Syriër. Ondanks dat hij weet dat deze Yusef zich ook met duistere zaakjes bezighoudt, levert hij zichzelf over en komt hij bij hem in de schuld te staan.

Op een dag, nadat Louise eenmaal op reis is en Scobie tot rust kan komen in zijn eigen huis, arriveren er in de kolonie enkele overlevenden van een schipbreuk. Onder hen een jonge weduwe, Helen. Hij begint een affaire met haar, terwijl hij beseft dat hij hiermee een grove zonde begaat. Hoe meer hij verstrikt raakt in de relatie, hoe groter zijn worstelingen met zijn geloof. Bovendien raakt zijn verhouding niet onopgemerkt, in de hechte gemeenschap. Het geloof, zijn wettige vrouw en zijn ongelovige minnares, drie krachten die aan hem trekken en hem innerlijk verscheuren. Bij wie ligt zijn loyaliteit, en hoe kan hij zich uit deze situatie redden?

De kern van de zaak neemt je vanaf het begin mee in de sfeer en het leven in de Afrikaanse kolonie. Je voelt de lome hitte, het exotische, de regels van de samenleving die hier zo anders lijken te zijn dan in de westerse samenleving. Voor de expats wordt het leven hier teruggebracht tot de kern. Werk, kerk, en af en toe een sociale activiteit. In deze uithoek is iedereen in feite op zichzelf aangewezen en lijkt de keuze tussen goed en kwaad minder zwart-wit dan elders. Maar uiteindelijk blijkt elke keuze grotere consequenties te hebben dan gedacht en kun je stap voor stap ergens in verstrikt raken, tot aan het punt waarop er geen logische uitweg meer is.

Vooral de morele overwegingen van Scobie zijn erg sterk beschreven in deze roman. De auteur neemt je mee in zijn worstelingen met de regels van de kerk en de praktijk van het leven van alledag. Waar draait het om in het geloof, om de uiterlijke regels? En is er een uitweg als je in zonde gevallen bent, je je daarvan bewust bent, en tegelijk niet met die zonde kunt of wilt breken? Tegen het einde van De kern van de zaak lijkt het alsof alle hoop verloren is. Maar onder de oppervlakte resoneert de gedachte dat je nooit echt kunt weten wat er in iemands hart omgaat en hoe ver de genade van God reikt. Dat komt nog wel het sterkst naar voren in de reactie van de pastoor naar Louise, de vrouw van Scobie, op een van de laatste pagina’s. ‘Verbeeldt u zich in hemelsnaam niet, mevrouw Scobie, dat u, of ik, iets afweet van Gods genade.’

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *