Waarom lezen we eigenlijk? 4 functies van literatuur

Dat lezen allerlei bewijsbare effecten op je lichaam en geest heeft weten we inmiddels wel. Maar waaróm lezen we eigenlijk? Wat is de meer filosofische achtergrond achter het feit dat zoveel mensen in hun vrije tijd een boek pakken? De Brits-Zwitserse filosoof Alain de Botton en zijn team van The School of Life formuleerden vier functies van het lezen van literatuur. Met The School of Life geven Alain de Botton en zijn medewerkers allerlei praktische tips over het leven in de moderne tijd, van adviezen om een passende baan te vinden tot de kunst van het alleen zijn, van beter omgaan met seks tot beter omgaan met geld. In een aanstekelijk filmpje legt The School of Life uit wat de functie van het lezen van literatuur is. Ze kwamen op 4 redenen waarom mensen lezen:

1. Lezen bespaart je tijd

Het lezen van een boek kan soms wel eens kostbaar tijdverdrijf lijken, maar het bespaart je heel veel tijd. Lezen geeft je namelijk toegang tot een hele reeks emoties en gebeurtenissen die je tientallen, honderden zo niet duizenden jaren zouden kosten om in het echte leven mee te maken. Een goed boek is dus eigenlijk een simulator die je in situaties brengt waar je anders nooit en te nimmer aan zou toekomen. Zo leer je bijvoorbeeld hoe het is om lief te hebben, maar ook om iemand te doden of pijn te doen en hoe het leven in ander culturen en tijden is.

2. Lezen maakt je aardiger

Literatuur laat je de wereld zien door de ogen van iemand anders. Je ziet de consequenties van mogelijk gedrag op een manier die we anders nooit zouden kunnen zien en leert om je in te leven in andermans standpunten. Literatuur toont de diepere motivaties achter het gedrag van mensen. Boeken gaan vaak ook in tegen de dominante krachten in de samenleving en tonen juist een wereld waarin geld en macht geen beslissende factoren hoeven te zijn, anders dan in de echte wereld.

3. Lezen is een remedie tegen eenzaamheid

Wij mensen zijn vaak nog wat vreemdere wezens dan we zelf durven toegeven. We kunnen lastig onder woorden brengen wat er in onze gedachten omgaat. Literatuur vindt vaak juist wel de woorden om onze diepere gevoelens te beschrijven, en raakt een snaar waar je met de dagelijkse taal niet altijd bij kunt. Schrijvers en boeken geven ons als het ware een plattegrond van onze eigen gevoelens en geven ons op die manier het idee minder alleen te staan. Bovendien: boeken zijn altijd beschikbaar, anders dan sommige vrienden in het echte leven.

4. Lezen bereidt je voor op mislukkingen

In het leven zijn we vaak het meest bang om te mislukken, om een ‘loser’ te worden gevonden. Interessant genoeg gaat veel van de grote literatuur juist ook over mislukkingen. Op een of andere manier gaan veel grote romans, gedichten of toneelstukken over mensen die er een potje van hebben gemaakt. Maar anders dan de media, of de mensen om ons heen, liggen situaties altijd genuanceerder en wordt er in boeken minder makkelijk veroordeeld. Samenvattend zou je kunnen zeggen dat literatuur ons helpt om te leven en te sterven, met net een beetje meer wijsheid, goedheid en geestelijk gezondheid, aldus The School of Life.