10 ‘must read’ boeken over de Eerste Wereldoorlog

In 2014 is het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog losbarstte, of de Groote Oorlog, zoals onze zuiderburen hem nog steeds noemen en zoals hij voor de Tweede Wereldoorlog algemeen bekendstond. Op 28 juni 1914 werd de Oostenrijkse aartshertog en troonopvolger Frans Ferdinand in Sarajevo vermoord, precies een maand later verklaarde Oostenrijk de oorlog aan Servië, waarop bondgenoten van beide partijen al snel volgden. Wie meer over de oorlog wil lezen, kan terecht bij heel wat boeken. Dit jaar zullen er een hoop nieuwe titels rond de oorlog verschijnen, alsmede herdrukken van eerdere belangrijke boeken. Wat zijn de absolute must reads over de oorlog? Hieronder een overzicht van enkele romans en non-fictie boeken.

Van het westelijk front geen nieuws – Erich Maria Remarque
Het boek der boeken over de zinloosheid van de loopgravenoorlog, zo zou je Remarques Im Westen nichts Neues wel kunnen noemen. Bij zijn verschijnen was het omstreden omdat het inging tegen de nationaal-socialistische tijdgeest in Duitsland, maar door zijn beklemmende beschrijvingen van het leven aan het front werd het boek al snel een bestseller in alle landen waar het op de markt kwam. Het lezerspubliek aan beide kanten van het conflict kon zich in het verhaal inleven dankzij de ogenschijnlijk eenvoudige schrijfstijl en de knappe compositie van willekeurige gebeurtenissen die de waanzin van de oorlog illustreren.

Koop dit boek (inclusief film)

Dat hebben we gehad – Robert Graves
De Engelse dichter Robert Graves verwerkte zijn ervaringen aan het front in de klassieker Goodbye to all that. Hij schreef bijvoorbeeld over de beroemde slag aan de Somme, maar verwerkte eveneens zijn persoonlijke familiegeschiedenis in zijn boek. Behalve een verslag van het oneindig bloedvergieten, de wanhoop en de heuse gekte in het slijk van de loopgraven, is het boek daarom ook een weergaloos tijdsdocument van de jaren na de oorlog, van 1918 tot 1929.

Koop dit boek

De Groote Oorlog – het koninkrijk België tijdens de eerste wereldoorlog – Sophie De Schaepdrijver
België vormde jarenlang het geografische middelpunt van de strijd. Het land werd er letterlijk en figuurlijk grotendeels door verwoest. Nog altijd speelt de erfenis van de Eerste Wereldoorlog een grote rol in de Vlaamse cultuur. In 1997 verscheen het standaardwerk De Groote Oorlog, van de hand van historica Sophie De Schaepdrijver. Dit jaar komt het boek opnieuw uit, met een vernieuwde inleiding. “Loopgraven én bezetting, gifgas én dwangarbeid, of twee oorlogen in één: ’14-’18 was voor België, wellicht meer nog dan voor andere landen in Europa, de erfzonde van de twintigste eeuw.”

Koop dit boek

Tot ziens daarboven – Pierre Lemaitre
Afgelopen jaar werd de Prix Goncourt, Frankrijks meest prestigieuze literaire prijs, toegekend aan het boek Au revoir là-haut, van de Franse schrijver Pierre Lemaitre. In zijn boek beschrijft de Franse auteur de lotgevallen van twee overlevenden van de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. “De Eerste Wereldoorlog heeft van Frankrijk een ruïne gemaakt. Te midden van de verwoesting proberen Albert en Édouard, soldaten die de verschrikkingen van de loopgraven meemaakten, de draad van het gewone leven weer op te pakken. Beiden zijn ze alles kwijtgeraakt en ze voelen zich bedrogen en verstoten door de maatschappij. Met een bedriegelijk plan besluiten ze het Franse volk een lesje te leren én zelf fortuin te maken.”
[divider]5[/divider]

De Eerste Wereldoorlog – John Keegan
Wie meer wil weten over de militaire achtergrond van de Eerste Wereldoorlog kan terecht bij het werk van John Keegan. Hij beschrijft gedetailleerd, met vele kaarten en foto’s, alle militaire verwikkelingen die de oorlog maakten tot wat hij was. “Wat hield de naties en hun legers gaande? Waarom waren de generaals niet vindingrijker in wat achteraf moet worden aangemerkt als een halfcriminele onderneming? Keegan beantwoordt deze vragen en geeft een genuanceerde beschrijving van de verschrikkingen aan het front.”

Koop dit boek

Buiten schot – Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914-1918 – Paul Moeyes
Nederland was neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar wat betekende die neutraliteit in de praktijk? Paul Moeyes beschrijft hoe de Nederlandse politiek zich soms in een spagaat moest wringen om die onpartijdigheid te kunnen handhaven, en hoe Nederland desondanks soms ook op het randje van oorlog verkeerde. En wat betekende de oorlog voor de Nederlandse bevolking? Onder meer de opvang van de vluchtelingen uit Vlaanderen komt aan bod, net als de belevenissen van gemobiliseerde Nederlandse soldaten die de grenzen moesten bewaken. “Terwijl Europa op de Franse en Vlaamse slagvelden op bloedige wijze kennismaakte met de moderne tijd, hield Nederland zich weliswaar in militair opzicht afzijdig maar speelde het een essentiële rol in de Duitse en Britse oorlogspolitiek. Voor het Duitse keizerrijk was Nederland de belangrijkste doorvoerhaven en een onontbeerlijke handelspartner, voor de Britten de zwakke schakel in hun economische zeeblokkade.”

Koop dit boek

De Eerste Wereldoorlog door Nederlandse ogen
Hoe ervoeren gewone mensen in Nederland de oorlog? De samenstellers van dit boek laten de mensen aan het woord voor wie de oorlog in de buurlanden persoonlijke consequenties had. “Ooggetuigen vertellen over het lot van de honderdduizenden vluchtelingen, over hun gruwelijke frontervaringen, de verveling in de kazernes, het tekort aan voedsel en brandstof, de slachtoffers van de oorlog op zee, het smokkelen aan de grenzen, de bommenaanval op Zierikzee. Ook uit veel vlammende betogen van bekende literatoren en journalisten blijkt hoe groot de woede en verontwaardiging zijn geweest over de ‘Grote Oorlog’, die pas later de Eerste Wereldoorlog is gaan heten.”

Koop dit boek

De kanonnen van augustus – de eerste oorlogsmaand van 1914 – Barbara Tuchman
In De kanonnen van augustus zoomt de Amerikaanse journaliste en historica Barbara Tuchman in op de eerste oorlogsmaand, augustus 1914. Gedetailleerd beschrijft ze de politieke en militaire ontwikkelingen die zouden leiden tot de grootste en bloedigste loopgravenoorlog uit de geschiedenis. “Op boeiende wijze vertelt zij over het koortsachtig diplomatiek overleg en de voor de Fransen en Belgen zo moeilijke eerste oorlogsmaand.”

Koop dit boek

Val der titanen – Ken Follet
In het eerste deel uit de Century Trilogie – waarin hij de 20e eeuw als onderwerp neemt – neemt de Britse schrijver Ken Follet je mee naar de tijd voorafgaand aan en gedurende de oorlog en laat hij zien hoe de wereld in die tijd veranderde. De kracht en het meeslepende element van deze roman is erin gelegen dat hij grote gebeurtenissen op het wereldtoneel verbindt met de persoonlijke verhalen van zijn hoofdpersonages. In zijn bijna duizend pagina’s tellende boek laat hij fictieve personages met waargebeurde feiten in aanraking komen. Dat levert een boeiende mix op van geschiedenis en drama.

Koop dit boek

De slagvelden van ’14-’18 in Vlaanderen en Artesië
Nog wekelijks worden er door plaatselijke boeren attributen uit de oorlog gevonden op Vlaamse en Franse akkers. Wie zelf wil ervaren hoe de Eerste Wereldoorlog nog leeft in de gebieden waar de grote veldslagen plaatsvonden, kan veel hebben aan de Michelinreisgids over de slagvelden, die onlangs uitgekomen is. Met praktische informatie over de diverse streken, rondwandelingen en autoroutes langs de loopgraven, foto’s, getuigenissen en kaarten.

Koop dit boek