RecensiesRomans

Recensie: Alleen maar helden, Charles Lewinsky

De Zwitserse auteur Charles Lewinsky valt moeilijk in een hokje te stoppen. Hij schrijft in verschillende genres, en zelfs elke roman afzonderlijk heeft een eigen stijl en vorm. ‘De vorm komt eerst, daarna het verhaal,’ heeft Lewinsky wel eens gezegd over de manier waarop hij aan een nieuw boek begint. Alleen maar helden heeft ook weer zo’n eigen vorm, een soort raamvertelling waarbij op basis van allerlei verschillende elementen – uitgeschreven interviews, dagboekfragmenten – een intrigerend verhaal ontstaat over een filmploeg in nazi-Duitsland tegen het eind van de oorlog.

De dagboekfragmenten, interviews, brieven en allerlei losse documenten werden door de auteur op een dag zogenaamd ergens gevonden, waarna ze enkel nog in de juiste volgorde gelegd en in boekvorm gegoten hoeven te worden. Met dat leugentje over de herkomst van zijn verhaal plaatst Lewinsky zich in een al langer gangbare manier van vertellen, die bijvoorbeeld in de 18e eeuw al plaatsvond. Want natuurlijk alles aan Alleen maar helden is fictief, tot en met de uitgeschreven Wikipedia-pagina’s aan toe. Het verhaal vormt een verslag van de zoektocht naar de waarheid door Samuel Saunders, die wilde promoveren op een bijzonder onderwerp: de geschiedenis van de beroemde acteur Arnie Walton. In zijn eigen autobiografie gaat Walton er prat op dat hij tijdens de oorlog aan de goede kant stond, en gaandeweg steeds meer zijn best deed om de autoriteiten tegen te werken.

Maar Saunders ontdekt dat de waarheid heel wat anders ligt. Hij gaat op onderzoek uit en spreekt onder meer met Tiziana Adam, een van de actrices die in de jaren ’40 met hem samenwerkte. Die voorziet hem van de dagboeken van haar toenmalige vriend Werner, een bekend scriptschrijver uit die tijd die in ongenade viel bij de nazi’s maar onder een pseudoniem toch door kon blijven werken. Zo ontstaat langzamerhand een beeld van de gebeurtenissen in de laatste winter van de Tweede Wereldoorlog. Omdat er in Berlijn steeds meer gebombardeerd wordt en veel mensen de moed verliezen, wordt gezocht naar manieren om de stad te ontvluchten. Aangezien film een belangrijk element was in de propagandastrijd is het voor een filmploeg nog niet zo gemakkelijk om dat te doen zonder van dienstweigering te worden beticht. Dus wordt een scenario verzonnen van een propagandafilm die absoluut in de Alpen moet worden opgenomen.

De filmploeg moet in een klein dorpje zijn best doen om de lokale bevolking te doen geloven dat er een belangrijke film wordt opgenomen, en tegelijk de tijd zoveel mogelijk rekken. Alles om ervoor te zorgen dat niemand er achter komt dat er in werkelijkheid helemaal geen film wordt opgenomen. Maar het idyllische dorp in Beieren ligt vlakbij de Obersalzberg, het vakantieoord van de nazi’s. Ook daar blijkt het dus onmogelijk om de strijd te ontwijken en moet ieder uiteindelijk keuzes maken tussen goed en fout. En daar, in de bergen, gebeurt er ook iets dat de verdere carrière van Arnie Walton kan maken of breken.

Op een geraffineerde manier weeft Charles Lewinsky de verschillende onderdelen tot een virtuoos verhaal over waarheid en leugen. Door de dagboekfragmenten en interviews komen diverse mensen aan het woord en ontstaat een gebalanceerde blik op de verschillende hoofdrolspelers van toen. Daarbij was het einde van de oorlog natuurlijk ook een fascinerende tijd: er waren mensen die nog fanatiek geloofden in een goede afloop voor Hitler, maar aan alle kanten verschenen tegelijk barstjes, zoals deserterende soldaten, steden die in puin lagen. Daardoor ging iedereen beseffen dat er ook een tijd ‘na de oorlog’ zou komen, en dat wat je nu doet daar invloed op heeft.

Alleen maar helden leest vlot en de auteur laat weer eens zien dat hij boeiend kan schrijven. Toch blijf je na het lezen een beetje teleurgesteld achter, want op sommige momenten zit de vorm van het boek het verhaal in de weg. Dat verhaal loopt met een sisser af en is ook wel wat voorspelbaar te noemen, zeker richting het einde toe. De spanningsopbouw is het die je desondanks door het boek heentrekt, want uiteindelijk wil je natuurlijk wel precies weten hoe het nou zat, wat er in de oorlog gebeurd is met Arnie Walton. Hopelijk weet Lewinsky in zijn volgende boek de balans tussen vorm en inhoud weer iets meer in de richting van de inhoud te laten doorslaan, want al met al weet Lewinsky zijn eerdere boeken – waaronder megaseller Het lot van de familie Meyer – met Alleen maar helden niet te overtreffen.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *