RecensiesRomans

Recensie: Als je het licht niet kunt zien, Anthony Doerr

Al maandenlang staat de roman All the Light We Cannot See van Anthony Doerr hoog in de Engelstalige bestsellerlijsten. In februari verschijnt de Nederlandse vertaling Als je het licht niet kunt zien, en kan het Nederlandse publiek kennismaken met deze prachtige en aangrijpende roman over de oorlog, maar ook over de kracht van technologie, verbeelding, gesproken woorden en over lot en liefde.

Diamanten, ze groeien in de diepten van de aarde waar het licht niet bijkomt, maar zijn bijna verblindender dan de zon. Een zo’n diamant is de ‘Zee der Vlammen’, een blauwe diamant met een rode gloed in het midden. De diamant is het onderwerp van legendes, waarvan de belangrijkste is dat de bezitter ervan niet zal sterven. Die zoektocht naar onsterfelijkheid is de drijvende kracht achter het verhaal dat Anthony Doerr in zijn roman op hartstochtelijke wijze vertelt.

Heldin van het verhaal is Marie-Laure, een blind meisje dat opgroeit in Parijs maar door het uitbreken van de oorlog samen met haar vader haar toevlucht zoekt in het idyllisch gelegen Saint-Malo. De vader van Marie-Laure doet er alles aan om zijn dochter een zo gewoon mogelijke opvoeding te geven. Hij maakt bijvoorbeeld tot in detail een miniatuur van de plek waar ze wonen, eerst van hun wijk in Parijs en later van hun nieuwe thuisstad Saint-Malo. Met haar vingers moet ze deze uit het hoofd leren en vervolgens vertalen naar de juiste verhoudingen: zoveel stappen naar de bakker, zoveel stappen naar het museum waar haar vader werkt.

Als je het licht niet kunt zien springt heen en weer in de tijd, met korte hoofdstukken die zorgen voor een hoog verteltempo. We beginnen in 1944, als de geallieerden op het punt staan Saint-Malo in te nemen. Marie-Laure bevindt zich alleen in een groot huis, terwijl om haar heen de granaten vallen en huizen in ruïnes veranderen. Enkele straten verderop vinden we een jonge Duitse soldaat terug, die bedolven raakt onder de ingestorte muren van het hotel waar zijn eenheid verbleef.

De verhalen van die twee personages raken elkaar, maar voordat we zien hoe, neemt Anthony Doerr ons mee op een reis door het verleden. En zo komen we uit bij een weeshuis in een Duits mijndorpje, waar Werner opgroeit en zijn bijzondere technische talenten al snel opvallen. Hij repareert zelfstandig een radio, en samen met zijn zusje luistert hij vol bewondering naar stemmen en muziek uit de oneindige verte. Dankzij zijn liefde voor het knutselen aan technische apparaten kan hij verder leren, maar al snel wordt duidelijk dat zijn toekomst anders is dan hij zich voorstelde. Het Duitse leger heeft behoefte aan slimme maar bovenal vaderlandlievende soldaten, hoe jong ze ook zijn.

Anthony Doerr creëert een fantasierijke wereld vol mythische verhalen, fabels en avonturen, waarbij de thema’s ‘licht’ en ‘radiogolven’ een grote rol spelen. Het licht bijvoorbeeld dat je voor je ziet als je je ogen dicht hebt – of wanneer je niet kunt zien. ‘Open je ogen en zie zoveel je kunt voordat ze voor eeuwig sluiten,’ zegt een innerlijke stem tegen Werner. En zoals de radio vertelt over een wondere wereld die Werner niet kan zien vanuit het duistere Duitsland, hoort Marie-Laure over een wereld – en leeft ze in een wereld – die ze niet kan zien vanwege haar blindheid. Met dank aan haar verbeeldingskracht ziet ze echter minstens zoveel als de mensen om haar heen.

Anthony Doerr heeft aardig wat pagina’s nodig om zijn verhaal te vertellen, maar uiteindelijk is geen zin in zijn roman overbodig. Als je het licht niet kunt zien is een bijzonder en overtuigend verhaal dat je laat zien dat zelfs in de donkerste tijden mensen in staat zijn hun eigen belangen minder zwaar te laten wegen dan die van een ander. Elk hoofdstuk is als het ware een steentje van een knap en gedetailleerd vormgegeven huis, of om het anders te zeggen, elk hoofdstuk is een radiogolf van een meeslepend hoorspel waarin alles perfect op zijn plek valt.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *