RecensiesRomans

Recensie: Boven de straten hangt een witte lucht, Anne Büdgen

Hoe was het om in de jaren negentig op te groeien in een orthodox reformatorisch gezin? Pubermeisje Anna houdt een dagboek bij, waarin ze haar gedachten laat gaan over het dagelijkse leven, haar geloof en haar verlangens. Dit alles doorspekt met bijbelteksten en teksten van christelijke liederen. Maar Boven de straten hangt een witte lucht is meer dan een roman over geloof, het is vooral ook een roman over een gezin waarin veel geworsteld en weinig gepraat wordt.

Aan het verleden koestert Anna warme herinneringen. De grapjes die haar vader uithaalde, zijn aanwezigheid, het orgelspelen na het eten. Maar dat was voor zijn grote instorting plaatsvond. Inmiddels leeft het gezin gescheiden van de vader, en dat betekent dat de zorg over de vier kinderen op de schouders van de moeder alleen terecht is gekomen. En dan ook nog vier kinderen die niet de makkelijksten zijn, allen met een eigen verhaal en karakter.

De scheiding had overigens allereerst een vrij positief effect, althans volgens Anna. De teugels werden wat gevierd, ze hoefde bijvoorbeeld geen rok meer aan, er kwam televisie, het geloof werd minder streng beleden. Maar de verwondering en vragen rondom de uiterlijkheden van het geloof kwamen terug op de middelbare school, waar weer veel leerlingen uit de gereformeerde gemeente naartoe gingen.

Voor lezers die niet met het geloof zijn opgegroeid kan de roman wat ontoegankelijk zijn, en ook bevreemding opwekken. Maar wanneer je dat wel bent, zul je veel herkennen. Ook de manier waarop streng-reformatorisch en iets minder streng-reformatorisch een wereld van verschil kan betekenen. Net zoals de manier waarop geloof in een gezin een rol speelt, als het alleen of vooral om de uiterlijkheden gaat of als er ook ruimte is voor gesprek, voor discussie, voor verschil van mening.

De beelden in de roman zijn sterk, bijvoorbeeld de pepermuntjes en het collectegeld dat zondagsmorgens op de keukentafel klaarligt. Of de argwaan naar de buitenwereld, of zelfs naar andere kerkstromingen. Maar uiteindelijk is er ook wel steeds meer de opening, het over muurtjes heenkijken. En zo het langzaam losweken van het oude vertrouwde nest, het zelf keuzes leren maken.

Anne Büdgen schreef met Boven de straten hangt een witte lucht een herkenbaar maar tegelijk wat ontoegankelijk boek, afhankelijk van je achtergrond als lezer. Als je wat hebt met het geloof, zoals ik, dan krijgt het boek ontegenzeglijk meer lading. Je kunt je goed inleven in de hoofdpersoon, Anna, die opgroeit in een gezin waarvan de ouders streng-gelovig zijn, maar met onderlinge verschillen. Vooral in die tijd was gereformeerd of hervormd een wereld van verschil, iets dat tot uiting komt in de geloofsbeleving van de ouders en daardoor ook zijn weerslag heeft op het gezin. Boven de straten hangt een witte lucht leest niet als een afrekening met het geloof van vroeger, zoals je dat bij andere auteurs soms hebt. Eerder als een verslag van hoe geloofstwijfels een leven binnen kunnen sluipen, en wat voor verband er is tussen die twijfels en een bepaalde geloofsopvoeding en traditie. Maar bovenal laat het zien hoe, welke oorzaak het dan ook heeft, de druk op een gezin zo erg toeneemt dat dit niet zonder consequenties kan blijven.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *