RecensiesRomans

Recensie: De dood van Murat Idrissi, Tommy Wieringa

Een kleine vijftien kilometer, dat is de afstand tussen Europa en Noord-Afrika. Maar het is in de loop der tijd een vrijwel onneembare barrière gebleken voor de velen die de de sprong waagden. Al in vroeger tijden, maar ook voor de migranten die in onze dagen hun geluk in het noorden zoeken. En als je er dan eenmaal bent, wanneer je een van die gelukkigen bent die het wel redden, wachten jou en je kinderen een maatschappij waar je nooit helemaal bij zult horen. Terug kun je echter ook niet meer, want voor de achterblijvers ben je inmiddels een toerist geworden.

Al in 2004, kreeg Tommy Wieringa het idee voor zijn nieuwste boek, De dood van Murat Idrissi. Een bericht op Teletekst vormde het zaadje waaruit het verhaal van dit boek ontkiemde. Enkele jaren later reisde hij door Spanje en Marokko om met eigen ogen de route te zien die naar het noorden voert.

In De dood van Murat Idrissi draait het om een tweetal vriendinnen van Marokkaans-Nederlandse achtergrond, die met een huurauto naar Marokko zijn afgereisd. Op de terugreis nemen ze in hun kofferbak, tegen wil en dank, een economische vluchteling met zich mee, Murat. De schuchtere Ilham en haar tegenhanger, de knappe Thouraya, zijn overgehaald door iemand die ze in Marokko ontmoetten. Volgens hem is de overtocht een fluitje van een cent, en lopen de meiden geen enkel risico. Maar wanneer het compleet fout loopt, neemt hij snel de benen en zitten Ilham en ‘Toer’ met een groot probleem in de kofferbak.

Met De dood van Murat Idrissi schreef Tommy Wieringa opnieuw een roman over mensen op drift, vluchtelingen, thuislozen. Murat is er daar een van, maar feitelijk zijn Ilham en Thouraya net zo zeer ontheemd. In Nederland zijn ze vreemden, en ook in Marokko vinden ze hun thuisland niet. Op een aardse manier, met veel oog voor de omgeving, het klimaat en het decor, beschrijft de auteur de lugubere roadtrip van de twee.

Het is jammer dat de roman beperkt van omvang is. Vooral omdat Ilham en Thouraya in het verhaal vrij anonieme personages blijven. Wie zijn ze, waarom doen ze wat ze doen, en wat doet de roadtrip nu eigenlijk echt met ze? Zo blijven eigenlijk alle hoofdpersonen wat ongrijpbaar, alsof het verhaal ten diepste niet draait om hen, maar om de tocht op zich, en om de omstandigheden. Als personages die toevallig verzeild zijn geraakt in een verhaal waar ze geen invloed op hebben en wat hen ook grotendeels door de vingers glipt.

Sterk zijn dan weer juist die beschrijvingen van de omgeving, zintuiglijke waarnemingen waarvan de beelden zich door de woorden aan je opdringen. De hitte en stank stralen van de pagina’s af. Knap is het ook hoe de auteur in zo’n kort bestek een groot iets als migratie en ontheemd-zijn tot de kern weet terug te brengen. Typisch voor de auteur is bovendien de grootse manier waarop hij de roman opent, en het verhaal zo universeler maakt. Ten diepste gaat het boek dan ook niet over Murat zelf, maar over de velen waar hij symbool voor staat, al die migranten die de overkant niet haalden. En ook al die migranten die de overkant wel haalden, maar nog steeds niet thuis zijn.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *