RecensiesRomans

Recensie: De man die haast had, Jan Vantoortelboom

Zijn met dank aan DWDD veelgelezen roman Meester Mitrailette maakte Jan Vantoortelboom in een klap bekend bij het grote lezerspubliek. Een jaar later ligt zijn derde roman in de boekhandel. Vantoortelboom situeert deze roman in Zeeuws-Vlaanderen, en opnieuw heeft de hoofdpersoon een band met het onderwijs. Een bondige roman in de inmiddels typerende stijl van de auteur, die weinig woorden nodig heeft om zijn hoofdpersonen tot leven te brengen.

Op zesjarige leeftijd ziet Leon hoe zijn oppas Elsie door het trapgat naar beneden valt en daarbij zwaargewond raakt. Voor de rest van haar leven zal ze ernstig gehandicapt zijn. De bloedplas die rond haar hoofd vormde terwijl Leon naast haar zat blijft voor altijd in zijn geheugen gegrift. Vanaf dan bezoekt hij haar iedere week in het verpleeghuis.

De gebeurtenis heeft vanzelfsprekend een grote invloed op het verdere leven van Leon. Op de lagere school sluit hij vriendschap met Bertrand, verder zoekt hij contact met anderen weinig op. “Ze zagen elkaar op de speelplaats, slenterden bijna onbewust elkaars richting uit en gingen als twee meerpalen in een zee van beton een vijftal meter van elkaar verwijderd staan.” Ook in hun latere leven blijft de vriendschap bestaan. Maar waar Bertrand verder studeert na de middelbare school, blijft Leon op zijn stek. Met een baantje als conciërge op zijn oude school lijkt hij tevreden. De enige keer dat hij uit Zeeuws-Vlaanderen weggaat is wanneer hij Bertrand een bezoekje brengt, die op dat moment in Dublin studeert.

Het ongeluk van Elsie en het andere drama uit zijn jeugd – een manisch-depressieve moeder – bepalen Leon tot op het bot. Het maakt hem angstig in het aangaan van relaties. Voor je het weet kan het leven immers voorbij zijn, en blijven degene met wie je was – je vrouw, je eventuele kinderen – alleen achter. De dood zorgt er in de opvatting van Leon uiteindelijk voor dat je als mens ten diepste alleen bent op de wereld: sterven doe je immers alleen in je eigen armen, zo leerde hij al vroeg.

Het knappe van Jan Vantoortelboom is dat hij amper de gedachtewereld van zijn personages beschrijft en toch enorm veel diepte weet aan te brengen in de roman. Hoe Leon over bepaalde dingen denkt, wat hij voelt, het wordt vooral duidelijk uit wat hij doet en wat hem overkomt. Dat zorgt ervoor dat je als lezer zelf moeite moet doen Leon te begrijpen. Door de psychologie van de personages aan de lezer te laten kan de auteur volledig focussen op het verhaal en komt zijn beeldende stijl extra goed naar voren.

De man die haast had is een fijnzinnige roman over liefde en verlies, het verstrijken van de tijd en het wanhopig proberen het onverbiddelijke tikken van de klok stop te zetten – of in ieder geval dat overheersende getik proberen te dempen.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *