RecensiesRomans

Recensie: De onderwaterzwemmer, P.F. Thomése

P.F. Thomése geldt als een van de meest veelzijdige auteurs die ons land rijk is. Met De onderwaterzwemmer schreef hij een toegankelijke, gevoelige roman over hoe het is om op jonge leeftijd een vader te verliezen en daar je hele leven lang een schuldgevoel aan over te houden.

Er zijn en er tegelijk niet zijn, die paradox staat centraal in de drie delen van De onderwaterzwemmer. Het verhaal begint met een spannend en poëtisch verslag van de manier waarop de 14-jarige Tin, kort voor Martin, zijn vader verliest. Tegen het einde van de oorlog zwemmen ze beiden de rivier over, vanuit bezet gebied naar de al bevrijde overkant. In de kille stroming verdwijnt vader zonder dat Tin er iets van merkt, terwijl hijzelf zonder problemen de overzijde bereikt. Verweesd wacht hij de dageraad af en gaat hij vervolgens aan de oever op zoek naar zijn vader. Bewoners van het dorp aan de overkant vangen hem op, om hem de volgende nacht weer terug naar zijn moeder te brengen.

Daar wacht hem de zware taak om het zijn moeder te vertellen. Jarenlang achtervolgt hem het stille verwijt dat in zijn moeders ogen te lezen was toen hij alleen de deur weer door stapte.

Vervolgens pakt Thomése het levensverhaal van Tin op als hij een man van middelbare leeftijd is. Samen met zijn vrouw Vic is hij op reis in Afrika, op zoek naar het adoptiekind van de school waar Vic werkt. Hun enige kind, dochter Nikki, is net oud genoeg om alleen thuis te blijven. Treffend beschrijft de auteur in dit gedeelte de gemoedstoestand van Tin, die alleen maar vanwege zijn vrouw deze verre reis ondernomen heeft. Bevreemd beziet hij de Afrikaanse samenleving en voorziet deze van een licht sarcastisch commentaar. Een diepgeworteld minderwaardigheidsgevoel remt hem af, houdt hem tegen om op een of andere manier te genieten. Het liefst was hij terug bij zijn dochter.

Op de bloedhete Afrikaanse steppe krijgt Tin opnieuw een zware slag te verwerken. Een gebeurtenis die zijn schuldgevoel alleen maar zal vergroten en een wig tussen hem en zijn dochter zal drijven. Ruim een kwart eeuw later wordt het verhaal dan tenslotte in het korte laatste deel voortgezet, en lijkt er een einde te komen aan een leven dat in het teken stond van schuld en de onmacht om de mensen van wie hij hield bij zich te houden.

P.F. Thomése toont zich in De onderwaterzwemmer een rasverteller met een tot in de puntjes beheerste schrijfstijl. Het verhaal zelf grenst misschien soms wat aan het ongeloofwaardige, maar de auteur komt er grotendeels mee weg. Dat komt met name door de prachtig geschreven zinnen. Veel daarvan zijn pareltjes op zich, en met een toevallige woordgrap of luchtige observatie weet hij het verhaal ondanks de dramatische gebeurtenissen een zekere lichtheid mee te geven.

Bovendien bevat De onderwaterzwemmer ook een hoopvol einde. Dat doet beseffen dat er zelfs na een leven vol teleurstellingen, schuldbesef en stille verwijten ruimte is voor een soort verlossing, ook als je de hoop daarop opgegeven hebt en het zoeken ernaar gestaakt bent. Thomése laat je deze zoektocht beleven alsof je door de ogen van zijn hoofdpersonage kijkt, en maakt je deelgenoot van persoonlijke angst en ongeloof, de verstikkende werking van rouw.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *