Inspiratie

Recensie: Dora Bruder, Patrick Modiano

Op zoek naar de verloren tijd, met dat thema zou je het oeuvre van Patrick Modiano kunnen samenvatten. Als geen ander is de Franse schrijver in staat om dwars door de hedendaagse samenleving terug te kijken naar het verleden en daarmee onlosmakelijke verbanden te leggen. In zijn boeken biedt hij de lezer op een licht melancholieke toon doorkijkjes naar een andere tijd. Zo ook in een van zijn bekendste boeken, Dora Bruder, waarin hij een onbekend Joods meisje in het bezette Parijs een gezicht geeft.

Dora Bruder is een verslag van een persoonlijke zoektocht van de auteur, en geschreven vanuit de ik-vorm. Op een dag komt de schrijver in een oude krant uit december 1941 een oproepje tegen. “Vermist: een vijftienjarig meisje, Dora Bruder, 1m55, ovaal gezicht, grijsbruine ogen, grijze sportjas, donkerrode trui, marineblauwe rok en hoed, kastanjebruine sportschoenen. Inlichtingen s.v.p. aan de hr. en mw. Bruder, boulevard Ornano 41, Parijs.”

Dat bericht, dat hij eind jaren ’80 aantrof, zet iets bij hem in gang dat hem jarenlang zou bezighouden. Het gebrek aan informatie dat hij over het meisje wist te achterhalen zette hem aan tot het schrijven van een roman, Huwelijksreis. Pas later vond hij het tijd voor een verslag van de zoektocht zelf.

Op zijn eigen karakteristieke wijze laat hij zien hoe zijn stad Parijs bij hem een dubbel gevoel oproept. Bij veel van de straten waar hij zijn eigen herinneringen aan heeft, voelt hij instinctief dat er allerlei andere verhalen uit het verleden aan verbonden zijn. Door middel van wat hij, ook in andere boeken, ‘een bres in de tijd’ noemt, transporteert hij zichzelf als het ware naar het verleden, en ziet hij voor zich hoe andere mensen over dezelfde straten liepen. Vooral de combinatie van dit fenomeen met het specifieke oorlogsverhaal van Dora Bruder maakt indruk.

Wie was Dora Bruder? Schaarse gegevens uit archieven en gesprekken met enkele overlevenden van de holocaust geven een vaag beeld van een meisje uit een arm vluchtelingengezin. Patrick Modiano wil weten wat haar ertoe dreef van huis weg te lopen en probeert haar thuissituatie in kaart te brengen. Doordat er na al die tijd maar weinig informatie over Dora te vinden is, is er veel fantasie nodig om door te dringen tot wie ze echt was. Patrick Modiano slaagt er desondanks in om Dora Bruder – en met haar duizenden anderen – tot leven te wekken. Dat komt waarschijnlijk deels doordat hij zelf de stad Parijs zo goed kent, en er allerlei herinneringen aan heeft die soms bijzonder dicht in de buurt komen van het leven van Dora. Tussen de regels door kom je bovendien ook veel over de auteur zelf te weten, bijvoorbeeld over de verstandhouding met zijn vader en zijn eigen jeugd.

Dora Bruder is een kort maar indrukwekkend verslag van de zoektocht naar schimmen uit het verleden. Modiano graaft in het verleden en laat in het voorbijgaan zien hoe Parijs – misschien uit schaamte – delen van het verleden heeft begraven, hoe de stad in de jaren na de oorlog is veranderd en daardoor gebeurtenissen uit vroeger tijden nog verder weg komen te staan. Erover schrijven is de laatste uitweg om het verleden te laten voortbestaan.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *