RecensiesRomans

Recensie: Meester Mitraillette, Jan Vantoortelboom

Met zijn roman De verzonken jongen kreeg Jan Vantoortelboom al de Vlaamse boekenprijs Bronzen Uil voor beste Nederlandstalige debuut. Zijn tweede boek werd als klap op de vuurpijl uitgeroepen tot Boek van de maand bij DWDD. Die waardering is inmiddels bijna steevast goed voor een hoge notering in de bestsellerlijsten. Een fraai geschreven roman over het Vlaanderen van 1914 en 1915, over vrede en oorlog, schuld en onschuld.

“Ik verlaat dit vertrapte leven als jongeman: krachtig van lichaam, klaar van geest.” Met die zin zet Vantoortelboom al direct de toon voor de rest van het boek. De hoofdpersoon, David Verbocht, staat voor het vuurpeloton en zal weldra zijn laatste adem uitblazen. Maar voordat dat gebeurt, neemt de schrijver ons mee naar wat hem in die positie gebracht heeft. De jongeman, begin 20, komt dankzij bemiddeling van zijn vader te werken als meester in een klein dorp, ver in het Vlaamse land. Hij geeft les aan een achttal jongens, waarvan er een hem al snel opvalt. Marcus is een pientere knaap, een beetje verlegen, die de bescherming van de meester opzoekt. De jongen doet hem denken aan zijn jongere broertje Henri – die hij meestal rattekop noemde. Noemde, want de jongen werd door een noodlottig ongeval uit het leven weggerukt. Een ongeval waar Davids moeder hem min of meer verantwoordelijk voor houdt.

Marcus is een wat ziekelijke jongen, die door zijn vader met harde hand wordt opgevoed. Zijn moeder daarentegen is liefdevol en geduldig, en vooral ook nog jong. Niet verwonderlijk dat de zachtaardige Godelieve de aandacht trekt van David. Ondertussen heeft David moeite om in het gesloten dorp te integreren. De pastoor berispt hem vanwege het feit dat hij niet gelooft en daarom niet naar de mis komt – terwijl hij nota bene op een katholieke school les geeft. Tot ruim halverwege het boek kabbelt het leven vooral op een laag tempo door, en in niets is te vermoeden dat binnen enkele maanden de hel zal losbranden in de eens zo rustige streek. En dat terwijl David niet in de hel gelooft, nog in de hemel overigens. Tegelijk met het begin van de oorlog gebeurt er iets waardoor de toekomst van David als onderwijzer op losse schroeven komt te staan. De oorlog biedt hem een uitweg.

In het boek wordt de komst van David afgewisseld met flashbacks naar zijn jeugdtijd. De tijd waarin David het gelukkigst was, en als een jonge ontdekkingsreiziger door het bos achter hun huis sloop, op zoek naar dierlijke resten en sporen. Maar wat er op een dag in het bos plaatsvindt blijft hem zijn verdere leven achtervolgen.

Jan Vantoortelboom dompelt je met zijn boek onder in de Vlaamse natuur en cultuur. Zijn schrijfstijl is gerijpt en zintuiglijk. Indringende beelden uit de natuur worden afgewisseld met diepe constateringen over het leven, en op de achtergrond sluimert de zoektocht van David naar een zin en een doel in het leven. Ondanks dat hij zichzelf voorhoudt niet in een God of een hiernamaals te geloven, lees je tussen de regels door dat hij dit paradoxaal genoeg misschien toch wel doet, zonder het zelf te zien.

Meester Mitraillette is geen perfecte roman. Op de stijl van sommige zinnen valt best wat aan te merken, en na een heftig begin duurt het wel erg lang voordat de spanning weer wat oploopt. Ondanks dat is het boek zeker het lezen waard, mede vanwege de treffende beschrijving van het lome leven op het platteland aan de vooravond van de Grote Oorlog.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *