RecensiesRomans

Recensie: Stoner, John Williams

Waar we in Nederland de naam John Williams kennen van televisieprogramma’s zoals ‘Help, mijn man is klusser’, roept het in de literaire wereld heel andere associaties op. De Amerikaanse schrijver John Williams (1922-1994) publiceerde vier romans, waarvan Stoner er één is. Het boek, dat in 1965 voor het eerst verscheen, werd in 2006 opnieuw uitgegeven in Amerika, en sindsdien is het wereldwijd een bestseller. Dat een roman over een man die in essentie zo weinig beleeft zoveel indruk weet te maken geeft wel aan dat John Williams het verdient om herontdekt te worden.

William Stoner wordt aan het einde van de negentiende eeuw geboren. Hij is de zoon van een boerenechtpaar dat hard heeft gewerkt om hem naar de landbouwhogeschool te kunnen sturen. Daar wordt hij echter zo geraakt door de colleges Engelse letterkunde, dat hij zijn ouders zwaar teleurstelt door in het tweede jaar zijn studie landbouwkunde te verwisselen voor een studie letterkunde. Na afloop ervan blijft hij, tot aan het einde van zijn leven, als docent aan de universiteit verbonden.

Het verhaal van Stoner verloopt tot dusver niet bijzonder spannend. Stoner ondergaat zijn leven zonder enige emotie, in dergelijke mate dat zijn gebrek aan enthousiasme en gevoelens je als lezer soms irriteert. Zelfs zijn huwelijk wordt op zakelijke wijze voltrokken. Hij ervaart al snel dat dit huwelijk een mislukking is. Pas na de geboorte van zijn dochter lijkt hij uit zijn verdoofde toestand te ontwaken. Stoner geniet van de lange momenten die ze samen doorbrengen. Al snel wordt de invloed van zijn vrouw op het meisje echter groter en vervreemdt Stoner van zijn dochter.

Vanaf dat moment gaat het tempo van het verhaal omhoog. Stoner wordt verliefd op een medewerkster van de universiteit en ze hebben een gepassioneerde affaire. Deze wordt verbroken wanneer er een schandaal dreigt te ontstaan. Plotseling blijkt Stoner een gevoelig en kwetsbaar man te zijn, met echte menselijke emoties en verlangens. Uit de manier waarop hij omgaat met een van zijn collega’s, die hem als docent liever kwijt dan rijk is, komt naar voren dat hij zelfs in het bezit van een droge soort humor is. Waar Stoner als negentienjarige door het leven leek te gaan alsof hij zestig is, wordt hij energieker en gevoeliger naarmate hij daadwerkelijk de zestig nadert.

Het bijzondere aan dit boek is dat je de hoofdpersoon niet bijzonder graag mag wanneer hij zijn leven op keurige wijze leeft, maar hem steeds sympathieker gaat vinden naarmate hij van de van hem verwachte paden afwijkt. Zou je iemand in je eigen omgeving afkeurend aankijken als hij een openlijke buitenechtelijke relatie aangaat, Stoner wil je haast aanmoedigen en toejuichen.

Na het beëindigen van de affaire ontwikkelt het verhaal zich wat schokkerig naar het einde toe. Grace, de dochter van Stoner wordt zwanger. Stoner reageert onverschillig op het nieuws. Dat hij niet terugvalt in de gelatenheid uit de eerste periode van zijn leven blijkt gelukkig uit de laatste strijd die hij voert met zijn collega. Op humoristische en sluwe manier weet hij de man op zijn plaats te zetten. Vlak hierna overlijdt hij.

Stoner gaat als personage onder je huid zitten. Je ergert je aan hem, je hebt medelijden met hem, je moedigt hem aan en je leeft met hem mee. Hij wordt je aan het einde van het boek zelfs dierbaar. Het is dan ook zeer zeker terecht dat dit boek opnieuw werd uitgegeven en eindelijk in het Nederlands is vertaald.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *