Dictaturen en burgeroorlogen zijn wrang genoeg vaak de voedingsbodem van de mooiste literatuur. Het werelddeel Zuid-Amerika is hierbij hofleverancier, met Gabriel García Márquez als bekendste voorbeeld. De recente Argentijnse geschiedenis, met Videla als dictator, is in ons land wat dat betreft nog relatief onderbelicht gebleven. De vertaling van Patricio Prons roman De ziel van mijn vader klimt omhoog in de regen brengt daar een beetje verandering in.
Patricio Pron schreef tot nog toe een vijftal romans en vele korte verhalen, en wordt gerekend tot een van de meest veelbelovende auteurs van Argentinië. In zijn laatste boek De ziel van mijn vader klimt omhoog in de regen mengt hij een autobiografisch verhaal met een vleugje fictie. Wat precies waargebeurd is en wat niet blijft onduidelijk – een druppel fictie kleurt alles in met fictie, een veelzeggend citaat dat de verteller tegen het einde van het boek aanhaalt.
Die verteller, Prons alter ego, keert na een aantal moeilijke jaren in Duitsland terug naar zijn geboorteland Argentinië. De tijd in Duitsland zijn voor de hoofdpersoon vooral vage herinneringen, door langdurig gebruik van antidepressiva. Zijn terugkeer naar het vaderland is niet voor niets: zijn vader ligt namelijk op sterven, en dat is genoeg reden om zijn schamele bezittingen in Duitsland achter te laten en huiswaarts te keren.
Ondanks dat hij zijn vader lang niet gezien heeft en hem slechts af en toe door de telefoon sprak, is er een sterke band. In de werkkamer van zijn vader ontdekt hij een map vol met krantenartikelen en foto’s, voorzien van commentaar. Het blijkt het verslag van de zoektocht naar dorpsgenoot Alberto José Burdisso. Die verdween op een dag spoorloos en werd pas vele dagen later dood teruggevonden. De moord op Burdisso is frappant omdat tijdens de dictatuur Alberto’s zus ook verdween, maar dan om heel andere redenen. Ze was journalist, net als de vader van Pron.
Patricio traceert aan de hand van de map en andere documenten van zijn vader het levensverhaal van zijn ouders. Hoe zijn ze geworden wie ze zijn, en wat voor uitwerking heeft dat uiteindelijk op zijn opvoeding gehad? Patricio herinnert zich zelf vooral de praktische invloed die zijn vaders werk als kritisch journalist had: altijd uitkijken voor mensen die hem zouden willen ontvoeren, zijn vader die voorafgaand aan autoritten de auto op een bom controleerde.
De dictatuur was voor veel mensen traumatisch. “Er was ons, mijn ouders, mijn broer en zus en mij, iets overkomen waardoor ik nooit had geweten wat een thuis of een gezin was, ook al leek alles erop te wijzen dat ik beide had gehad.” De ziel van mijn vader klimt omhoog in de regen is geen verslag van de oorzaak van dat trauma, maar eerder een verwerkingsgeschiedenis. Hoe kun je verder leven na een tijd waarin mensen zomaar verdwijnen, uit vliegtuigen worden gegooid, in concentratiekampen worden gestopt, altijd op de hoede moeten zijn? En waar kan zijn generatie nog voor vechten, als de generatie voor hen zo moedig en tegelijk soms fatalistisch voor rechtvaardigheid streed?
De structuur en stijl van de roman zijn als het geheugen: vol met gaten, onverwachtse wendingen en met net zoveel relevante als irrelevante feiten. Die structuur maakt het boek soms wat droog, vooral in het middenstuk, waar zowat letterlijk de map met knipsels van de vader wordt weergegeven. Wanneer je daar doorheen kunt lezen, vind je een indrukwekkend verslag van de zoektocht naar het begin van een verwerking, het kunnen afsluiten van een periode.