Kreukels na het strijken

Sander van Leeuwen debuteert in april bij Meulenhoff met zijn roman Liever geen applaus voor ik leef. Op deze plek verschijnt regelmatig een column over zijn belevenissen als debutant. Toen ik terugkwam van een week wintersport, lag-ie op de deurmat: het ‘vooruitexemplaar’ van mijn boek. Dat is een soort proefdruk, maar dan een die naar boekhandelaren, recensenten en andere strategische personen wordt opgestuurd. Fantastisch en eng. Maar voor mij was het mooiste: mijn verhaal was nu een boek. Een paar jaar geleden had ik een idee voor een verhaal. Toen ik voor twee maanden in Schotland was, begon ik te schrijven. Elke dag twee A4’tjes typen, dat was mijn doel, en ik kwam een heel eind. Eenmaal terug in Nederland maakte ik het af en was ik klaar. Tenminste, dat dacht ik. Ik liet het eens lezen aan een vriend. Die vond er wat van. Er zat wel iets in, in wat hij zei. Dus ging ik ermee aan de slag en liet het nog eens aan iemand lezen. Die vond er ook wat van. Ik weer typen en schrappen. En zo hield ik mezelf een goede tijd zoet. Steeds schaafde ik het verhaal wat meer bij, en steeds dacht ik dat het daarna af was. Dat dit het was. Maar dan liet ik het aan iemand lezen en kwamen er toch weer goede suggesties. Langzaam ging ik beseffen dat, als ik echt wilde dat dit boek er kwam, als ik echt wilde dat mensen het op een dag in hun handen zouden houden en dat misschien ook mensen die ik niet kende er iets van zouden gaan vinden, er dan over alles nagedacht moest zijn. Dat ik niet een oogje voor mezelf kon dichtknijpen. Ik moest niet alleen over het verhaal nadenken, nee, over elke zin moest ik nadenken. En dat was waar het op werken begon te lijken. Je eigen tekst zo streng nakijken dat er ook dingen moeten sneuvelen. Een zin die je mooi vindt, maar staat hij wel op de goede plek? Een hoofdstuk dat je met plezier leest, maar is het wel functioneel? Maar wanneer moet je stoppen? Je wilt dat het gladgestreken is, maar niet zo glad dat er niks meer te beleven valt. Misschien wil je wel wat kreukels houden na het strijken. Want het gevaar van herschrijven is dat het resultaat verder van je af komt te staan. Dat het een algemeen verhaal wordt, in plaats van jouw verhaal. En zo kwam het ook wel eens voor dat ik in versie acht, een stuk uit versie twee weer terugzette. Omdat ik het toch beter vond. Maar goed. Ook dan was erover nagedacht. Inmiddels is het bijna af. En tussen de eerste en de laatste versie zitten heel wat jaren en heel wat werk. Maar volgens mij is het wel beter geworden. Zonder dat het een ander verhaal werd. Want dat exemplaar dat na mijn wintersport op de mat lag, was echt nog steeds mijn verhaal. Gelukkig wel.