RecensiesRomans

Recensie: Schoonheid en schande, Sarah Dunant

Halverwege het jaar 1500 werd het appartement van de paus te Rome getroffen door een blikseminslag. Een deel van het gebouw stort in, maar de paus ontsnapt wonderwel aan de dood. Twee weken later is het Vaticaan het decor van een gruwelijke moord, die de vrouwen in het pauselijk huis in diepe rouw brengt. De dader? Een van de zoons van paus Alexander VI. Deze gebeurtenissen illustreren de sfeer en verhoudingen aan de top van de kerk ten tijde van de Italiaanse renaissance. Sarah Dunant schreef er een meeslepende roman over, die terecht de titel Schoonheid en schande meekreeg.

De Borgia’s, misschien wel de meest beruchte familie uit de geschiedenis van Italië. De dynastie begint bij de uit Spanje afkomstige Rodrigo Borgia, die in 1492 tot paus wordt gekozen. Habemus papam. Het bericht wordt in allerijl naar Rodrigo’s zoon overgebracht, door een boodschapper van wie we later in het verhaal nogmaals zullen horen. Ook de dochter van de nieuwe paus Alexander VI, Lucrezia, en zijn minnares, worden snel op de hoogte gebracht. Alexander begroet het toegestroomde volk vanaf het bordes, een nieuw tijdperk breekt aan. De Borgia’s hebben grootse ambities. “Drie zonen, een bijna volgroeide dochter en een sublieme jonge minnares, jong genoeg om nog meer vrucht te dragen. Borgia-bloed. Dik van ambitie en vastberadenheid. Hoe lang heeft hij nodig? Geef hem nog tien, nee vijftien zomers en dan wappert zijn stierenwapen boven half Italië.” Een van de eerste wapenfeiten van Alexander is zijn dochter aan een man helpen. Natuurlijk niet zonder bijbedoelingen, want alles is er op gericht om de invloed van de Borgia-familie te vergroten. Het oog valt op de machtige Sforza-familie uit Milaan. Een verbintenis lijkt veel op te leveren. Maar al snel veranderen de machtsverhoudingen, het huwelijk blijft kinderloos, en wordt na enkele jaren ontbonden. Zo wordt Lucrezia een speelbal in handen van de machtigste man op aarde.

Ondertussen moeten ook Alexanders andere kinderen zich schikken in hun rol als schaakstuk op het bord van hun vader. Naast Lucrezia zijn dat Cesare – de eigenzinnige, Joffré – de jeugdige en Juan – het lievelingetje van zijn vader. Cesare groeit uit tot de machtigste, eerst als kardinaal, maar nadat hij door zijn vader van zijn kerkelijke taken ontslagen is als legeraanvoerder. Deze combinatie van kerkelijke macht en wereldlijke macht blijkt tot succes te leiden in het onderwerpen van de omliggende steden en regio’s. Niet dat het allemaal zo makkelijk gaat: de machtsverhoudingen wisselen snel in het chaotische Italië, met als hoogtepunt het oprukkende Franse leger dat tot aan de poorten van Rome komt. Maar Alexander is een sluwe paus, die alles in zijn eigen voordeel weet om te buigen, zelfs als hij daarvoor zijn toevlucht moet nemen tot bedrog en moord.

Sarah Dunant schrijft in Schoonheid en schande op bevlogen wijze over zowel de grote gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Borgia’s als hun onderlinge privéverhoudingen. De relatie tussen de paus, zijn bastaardkinderen en zijn minnaressen brengt ze tot leven, vooral doordat ze de roman vanuit het morele oordeel van Lucrezia beschrijft. Je leeft met haar mee terwijl ze heen en weer geslingerd wordt tussen haar loyaliteit aan haar vader en oudere broer Cesare, en haar ontdekkingen over hun misdaden die ze plegen. Terwijl ze zeggen in alles het beste met Lucrezia voor te hebben, getuigen hun daden van het tegenovergestelde. Hoe kan Lucrezia nog van hen houden, wanneer ze haar in het diepst mogelijke ongeluk storten?

De roman ademt historiciteit, met name door de citaten die aan elk hoofdstuk voorafgaan. Ook maakt Dunant gebruik van de aantekeningen uit het dagboek van Johann Burchard, de secretaris van de paus, die alle gebeurtenissen in het pauselijk paleis neerpende. Toch blijft het verhaal van Lucrezia en haar familieleden voor een groot deel fictie, al was het alleen maar omdat sommige gebeurtenissen bijna niet voor te stellen zijn. Het is de verdienste van Dunant dat je na het lezen van haar boek kunt zeggen, ‘misschien is het wel echt zo gegaan’.

Reageer

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *